Sản dịch lúc ra lúc không: Nguyên nhân và khi nào cần lo lắng?

Sản dịch là một phần quan trọng trong quá trình hồi phục sau sinh, giúp cơ thể loại bỏ các mô và dịch còn sót lại trong tử cung. Tuy nhiên, nhiều mẹ gặp phải tình trạng sản dịch lúc ra lúc không, gây lo lắng và hoang mang. Liệu đây có phải là dấu hiệu bất thường hay chỉ là phản ứng tự nhiên của cơ thể? Cùng tìm hiểu ngay trong bài viết này.

Sản dịch là gì? Quá trình hồi phục tự nhiên sau sinh
Sau khi sinh, tử cung cần thời gian để co lại về trạng thái bình thường và loại bỏ những gì còn sót lại sau quá trình mang thai. Dịch chảy ra từ âm đạo trong giai đoạn này được gọi là sản dịch, bao gồm máu, chất nhầy và các mảnh niêm mạc tử cung.

Sản dịch thường kéo dài từ 2 đến 6 tuần, và trong quá trình đó, màu sắc, kết cấu cũng như lượng dịch tiết ra sẽ thay đổi. Quá trình này thường trải qua ba giai đoạn chính:

• Sản dịch đỏ (Lochia rubra): Xuất hiện trong khoảng 3-5 ngày đầu sau sinh, có màu đỏ tươi hoặc đỏ sẫm, do chứa máu tươi, các tế bào niêm mạc tử cung và một số cục máu nhỏ.
• Sản dịch hồng (Lochia serosa): Từ ngày thứ 5 đến khoảng ngày thứ 10 sau sinh, sản dịch có màu hồng hoặc nâu nhạt, lượng máu giảm và có chứa nhiều chất nhầy cùng tế bào bạch cầu.
• Sản dịch trắng (Lochia alba): Giai đoạn cuối cùng, kéo dài từ tuần thứ 2 đến tuần thứ 6 sau sinh, sản dịch có màu trắng hoặc vàng nhạt, chứa chất nhầy và tế bào chết.

Thông thường, sản dịch sẽ giảm dần theo thời gian cho đến khi hết hẳn. Tuy nhiên, một số mẹ có thể gặp tình trạng sản dịch không ra liên tục mà lúc có, lúc không. Điều này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau.

Nguyên nhân khiến sản dịch lúc ra lúc không
Hiện tượng sản dịch không ra đều có thể do nhiều yếu tố tác động, từ cơ chế tự nhiên của cơ thể đến những nguyên nhân cần lưu ý hơn.

1. Hoạt động thể chất và tư thế thay đổi
Sau sinh, khi mẹ nằm nghỉ ngơi, sản dịch có thể không ra nhiều. Nhưng khi đứng dậy, đi lại hoặc thay đổi tư thế, mẹ có thể thấy sản dịch ra nhiều hơn. Điều này là do lực hấp dẫn tác động đến dịch ứ đọng trong tử cung.

Ngoài ra, nếu mẹ vận động quá nhiều hoặc thực hiện các hoạt động mạnh sớm sau sinh, tử cung có thể co bóp mạnh hơn, khiến sản dịch ra nhanh và nhiều hơn so với bình thường.

2. Ảnh hưởng của việc cho con bú
Việc cho con bú kích thích cơ thể tiết hormone oxytocin, giúp tử cung co bóp và đẩy sản dịch ra ngoài. Do đó, một số mẹ nhận thấy sản dịch ra nhiều hơn ngay sau khi cho con bú nhưng sau đó lại giảm xuống hoặc ngừng tạm thời.

3. Tử cung co bóp kém hoặc sót sản dịch
Nếu tử cung co bóp không đủ mạnh hoặc có mô nhau thai còn sót lại, sản dịch có thể bị ứ đọng bên trong, dẫn đến tình trạng lúc ra lúc không. Điều này dễ xảy ra ở những mẹ sinh mổ hoặc những mẹ có tử cung phục hồi chậm.

4. Dấu hiệu của nhiễm trùng hậu sản
Nếu sản dịch có mùi hôi khó chịu, màu sắc bất thường (vàng đậm, xanh, đen) hoặc đi kèm sốt, đau bụng, đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng hậu sản. Tình trạng này cần được theo dõi và điều trị kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm.

5. Kinh non sau sinh
Một số mẹ thấy sản dịch hết rồi lại ra một ít máu đỏ tươi sau khoảng 4-6 tuần sau sinh. Đây có thể là dấu hiệu của kinh non – chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên sau sinh. Kinh non thường có màu đỏ tươi, lẫn dịch nhầy nhưng không gây đau bụng nhiều hay sốt.

Khi nào mẹ cần lo lắng về tình trạng sản dịch lúc ra lúc không?
Mặc dù tình trạng sản dịch không đều không phải lúc nào cũng là dấu hiệu đáng lo ngại, nhưng có một số trường hợp mẹ cần đặc biệt chú ý:

• Sản dịch có mùi hôi nặng: Nếu sản dịch có mùi khó chịu, khác thường, đây có thể là dấu hiệu nhiễm trùng.
• Sản dịch có màu sắc bất thường: Nếu dịch có màu xanh, vàng đậm, đen hoặc lẫn mủ, mẹ nên đi khám ngay.
• Cảm giác đau hoặc khó chịu kéo dài: Nếu mẹ bị đau bụng dữ dội kèm theo sản dịch không đều, có thể tử cung chưa co bóp tốt hoặc có vấn đề nghiêm trọng hơn.
• Lượng sản dịch tăng đột ngột sau khi đã giảm: Nếu sau một thời gian sản dịch ít đi nhưng đột nhiên lại chảy nhiều hơn, đặc biệt là có cục máu đông lớn, mẹ cần theo dõi và báo với bác sĩ.
• Sản dịch kéo dài hơn 6 tuần: Nếu sau 6 tuần sản dịch vẫn chưa hết hoặc có dấu hiệu bất thường, mẹ nên đi kiểm tra sức khỏe.

Làm thế nào để hỗ trợ cơ thể tống sản dịch hiệu quả hơn?
Nếu mẹ lo lắng về tình trạng sản dịch lúc ra lúc không, có thể áp dụng một số biện pháp sau để giúp cơ thể hồi phục tốt hơn:

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Tránh làm việc nặng hoặc vận động quá sức.
• Uống đủ nước: Giúp tuần hoàn máu tốt hơn, hỗ trợ tử cung co bóp hiệu quả.
• Vệ sinh vùng kín sạch sẽ: Thay băng vệ sinh thường xuyên, ít nhất 4 tiếng/lần để tránh nhiễm trùng.
• Cho con bú thường xuyên: Thúc đẩy quá trình co bóp tử cung tự nhiên.
• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ: Tăng cường thực phẩm giàu sắt, vitamin để hỗ trợ quá trình hồi phục.
• Theo dõi lượng và màu sắc sản dịch mỗi ngày: Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cần tham khảo ý kiến bác sĩ ngay.

Sản dịch lúc ra lúc không là hiện tượng khá phổ biến sau sinh, có thể do tác động của hoạt động thể chất, nội tiết tố hoặc sự co bóp của tử cung. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như đau bụng dữ dội, sản dịch có mùi hôi hoặc màu sắc lạ, mẹ nên chủ động đi khám để đảm bảo sức khỏe.